prostat hiperplazisi ne demek?

Prostat Hiperplazisi (BPH)

Prostat hiperplazisi (BPH), prostat bezi'nin yaşla birlikte büyümesi durumudur. Halk arasında iyi huylu prostat büyümesi olarak da bilinir. BPH, kanser değildir ve kansere dönüşme riski taşımaz, ancak idrar yolu semptomlarına neden olarak yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilir. Prostat bezi, erkeklerde idrar kesesinin altında yer alır ve idrar kanalını (üretra) çevreler. Büyüyen prostat, üretrayı sıkıştırarak idrar akışını engelleyebilir ve çeşitli idrar sorunlarına yol açabilir.

Epidemioloji

BPH, yaşlanmayla birlikte sıklığı artan bir durumdur. 50 yaş üstü erkeklerin yaklaşık %50'sinde, 80 yaş üstü erkeklerin ise %90'ında BPH belirtileri görülür. Yaşam süresinin uzamasıyla birlikte BPH, giderek daha fazla erkeği etkileyen bir sağlık sorunu haline gelmektedir.

Nedenleri

BPH'nin kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, aşağıdaki faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir:

• Hormonal Değişiklikler: Yaşla birlikte testosteron seviyelerinde azalma ve östrojen seviyelerinde artış gibi hormonal değişikliklerin prostat büyümesine katkıda bulunabileceği düşünülmektedir.
• Dihidrotestosteron (DHT): Testosteronun bir türevi olan DHT'nin prostat büyümesini uyarıcı etkisi olduğu bilinmektedir.
• Genetik Faktörler: Ailede BPH öyküsü olan erkeklerde BPH gelişme riski daha yüksektir.
• Hücre Büyüme Faktörleri: Prostat hücrelerinin büyümesini ve çoğalmasını düzenleyen bazı büyüme faktörlerinin BPH gelişiminde rol oynadığı düşünülmektedir.
• İnflamasyon: Kronik inflamasyon'un prostat büyümesine katkıda bulunabileceğine dair bazı kanıtlar bulunmaktadır.

Belirtiler

BPH'nin belirtileri, prostat büyüklüğüne ve üretranın ne kadar sıkıştığına bağlı olarak değişir. En sık görülen belirtiler şunlardır:

• Sık idrara çıkma: Özellikle geceleri (noktüri) idrara çıkma ihtiyacının artması.
• İdrar yapmada zorlanma: İdrar akışını başlatmakta veya sürdürmekte güçlük çekme.
• Zayıf idrar akışı: İdrarın normalden daha yavaş ve zayıf akması.
• Kesintili idrar akışı: İdrar akışının başlayıp durması.
• İdrar yaptıktan sonra tam boşalmama hissi: İdrar kesesinin tam olarak boşalmadığı hissi.
• Ani idrar sıkışması: Aniden idrara çıkma ihtiyacı duyma ve idrarı tutmakta zorlanma.
• İdrar kaçırma (inkontinans): İdrarı kontrol etmekte zorlanma ve istemsiz idrar kaçırma.
• İdrar yolu enfeksiyonları: BPH, idrar kesesinin tam olarak boşalmasını engelleyerek idrar yolu enfeksiyonları riskini artırabilir.
• Kanlı idrar (hematüri): Nadiren görülebilir.

BPH belirtileri zamanla kötüleşebilir ve yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilir. Bu nedenle, belirtiler fark edildiğinde bir üroloji uzmanına başvurmak önemlidir.

Tanı

BPH tanısı, aşağıdaki yöntemlerle konulur:

• Fizik Muayene: Doktor, prostat bezini rektal muayene ile değerlendirebilir.
• Semptom Değerlendirmesi: Uluslararası Prostat Semptom Skoru (IPSS) gibi anketler kullanılarak semptomların şiddeti belirlenir.
• İdrar Tahlili: İdrar yolu enfeksiyonu veya kan varlığı kontrol edilir.
• Prostat Spesifik Antijen (PSA) Testi: PSA seviyesi, prostat kanseri riskini değerlendirmek için ölçülür. Ancak PSA yüksekliği sadece prostat kanserinde değil, BPH ve prostatit gibi durumlarda da görülebilir.
• Üroflowmetri: İdrar akış hızını ölçen bir testtir.
• İdrar Kesesi Ultrasonu: İdrar kesesinin ne kadar boşaldığını ve prostat büyüklüğünü değerlendirmek için kullanılır.
• Transrektal Ultrasonografi (TRUS): Prostat bezinin daha detaylı görüntülenmesini sağlayan bir yöntemdir. Biyopsi gerektiğinde bu yöntemle prostat dokusundan örnek alınabilir.
• Sistoskopi: Üretranın ve idrar kesesinin içini görüntülemek için kullanılan bir endoskopik yöntemdir.

Tedavi

BPH tedavisi, semptomların şiddetine, hastanın genel sağlık durumuna ve yaşam tarzına göre belirlenir. Tedavi seçenekleri şunlardır:

• Bekleme ve İzleme: Hafif semptomları olan hastalarda, tedaviye hemen başlamak yerine düzenli olarak takip önerilebilir. Yaşam tarzı değişiklikleri (sıvı alımını düzenleme, kafein ve alkol tüketimini azaltma gibi) semptomları hafifletebilir.
• İlaç Tedavisi:
  • Alfa Blokerler: Prostat ve idrar kesesi boynundaki kasları gevşeterek idrar akışını kolaylaştırır. Tamsulosin, alfuzosin ve silodosin gibi ilaçlar bu gruba dahildir.
  • 5-Alfa Redüktaz İnhibitörleri: Prostat bezinin büyümesini yavaşlatan ilaçlardır. Finasterid ve dutasterid bu gruba dahildir.
  • Fosfodiesteraz-5 İnhibitörleri: Tadalafil gibi ilaçlar hem erektil disfonksiyonu hem de BPH semptomlarını tedavi etmek için kullanılabilir.
• Cerrahi Tedavi: İlaç tedavisine yanıt vermeyen veya ciddi semptomları olan hastalarda cerrahi tedavi seçenekleri değerlendirilir.
  • Transüretral Prostat Rezeksiyonu (TURP): Prostat dokusunun üretradan bir endoskop aracılığıyla çıkarılması işlemidir. BPH tedavisinde altın standart olarak kabul edilir.
  • Transüretral Prostat İnsizyonu (TUIP): Prostat bezinde kesiler yapılarak üretranın genişletilmesi işlemidir. Daha küçük prostatı olan hastalarda tercih edilebilir.
  • Açık Prostatektomi: Büyük prostatı olan hastalarda karından yapılan bir kesiyle prostat bezinin çıkarılması işlemidir.
  • Lazer Prostatektomi: Lazer enerjisi kullanılarak prostat dokusunun buharlaştırılması veya çıkarılması işlemidir. Holmium lazer enükleasyonu (HoLEP) ve fotoselektif vaporizasyon (PVP) gibi farklı lazer teknikleri mevcuttur.
  • Prostat Üretral Lift (PUL): Üretrayı açık tutmak için prostat dokusuna küçük implantlar yerleştirilmesi işlemidir. Minimal invaziv bir yöntemdir ve cinsel fonksiyonlar üzerinde daha az yan etkisi vardır.
  • Su Buharı Termoterapisi (Rezum): Prostat dokusunu küçültmek için su buharı enerjisi kullanılması işlemidir.

Komplikasyonlar

BPH tedavi edilmezse aşağıdaki komplikasyonlara yol açabilir:

• Akut İdrar Retansiyonu: İdrar yapamama durumu.
• Kronik İdrar Retansiyonu: İdrar kesesinin sürekli olarak tam boşalmaması.
• İdrar Kesesi Taşları: İdrar kesesinde mineral birikintileri oluşması.
• İdrar Yolu Enfeksiyonları: Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları.
• Böbrek Hasarı: İdrar akışının engellenmesi nedeniyle böbreklerde hasar oluşması (hidronefroz).

Yaşam Tarzı Değişiklikleri

BPH semptomlarını hafifletmek için aşağıdaki yaşam tarzı değişiklikleri yapılabilir:

• Sıvı Alımını Düzenleme: Özellikle yatmadan önce sıvı alımını azaltmak, gece idrara çıkma ihtiyacını azaltabilir.
• Kafein ve Alkol Tüketimini Azaltma: Kafein ve alkol, idrar söktürücü etkiye sahip oldukları için idrara çıkma sıklığını artırabilir.
• Düzenli Egzersiz: Düzenli egzersiz, genel sağlığı iyileştirerek BPH semptomlarını hafifletebilir.
• Sağlıklı Beslenme: Lifli gıdalar tüketmek ve kabızlığı önlemek, idrar yolu sağlığı için önemlidir.
• İdrarı Tutmamak: İdrar sıkışması durumunda idrarı tutmamak, idrar kesesinin aşırı gerilmesini önleyebilir.
• Çift İdrar Tekniği: İdrar yaptıktan sonra bir süre bekleyip tekrar idrar yapmaya çalışmak, idrar kesesinin daha iyi boşalmasını sağlayabilir.

Prognoz

BPH, yaşam kalitesini etkileyebilen ancak genellikle tedavi edilebilir bir durumdur. Tedavi seçenekleri sayesinde semptomlar kontrol altına alınabilir ve komplikasyonların önüne geçilebilir. Erken teşhis ve uygun tedavi ile BPH'li erkekler sağlıklı ve aktif bir yaşam sürdürebilirler.

Not: Bu makale bilgilendirme amaçlıdır ve tıbbi tavsiye yerine geçmez. BPH belirtileri yaşıyorsanız, bir doktor'a başvurmanız önemlidir.